حکایت نیک‌اندیشانی که ماندگار شدند… / نقش عواید موقوفات در توسعه ملایـر
وقف از سنت‌های زیبای اسلامی و تجلی احسان و نیکوکاری در سیره ائمه اطهار(ع) محسوب می‌شود و در منابع فقهی درباره فضیلت و ثواب آن بسیار یاد شده است، وقف را از آن جهت که منافع آن پیوسته باقی می‌ماند “صدقه جاریه” نیز می‌نامند، چراکه در وقف اصل مال انسان ثابت می‌ماند و فرع یعنی منافع آن نیز بادوام و ثباتِ آن اصل، جریان داشته و هیچ صدقه‌ای چون وقف چنین مزیتی جاودانه ندارد.
طلیعه امید- مهناز روزبهانی: وقف از سنت‌های زیبای اسلامی و تجلی احسان و نیکوکاری در سیره ائمه اطهار (ع) محسوب می‌شود و در منابع فقهی درباره فضیلت و ثواب آن بسیار یاد شده است، وقف را از آن جهت که منافع آن پیوسته باقی می‌ماند “صدقه جاریه” نیز می‌نامند، چراکه در وقف اصل مال انسان ثابت می‌ماند و فرع یعنی منافع آن نیز بادوام و ثباتِ آن اصل، جریان داشته و هیچ صدقه‌ای چون وقف چنین مزیتی جاودانه ندارد.
“وقف”، سنتی کهن و جهانی به معنی بخشش پول یا ملک به شخص یا موسسه غیر انتفاعی است که منافع مترتبه این بخشش را به مصرف خاصی برساند، با گسترش فرهنگ وقف در جامعه، بستر مناسبی برای رشد ارزش‌های معنوی و الهی ایجاد شده و منشا خدمات فراوان علمی، فرهنگی، هنری، رفاهی، بهداشتی در جامعه بوده است، امروزه وجود صدها درمانگاه، بیمارستان، مدرسه، دارالایتام، کتابخانه و هزارها مسجد، قنات، پل، آب انبار و غیره بهترین گواه و شاهد این موضوع است.
در این میان شهر ملایر علاوه بر داشتن عناوین جهانی “شهر مبلمان منبت و انگور”، از دیرباز به عنوان “شهر واقفین خیر اندیش” معروف بوده است؛ دیاری با مردمان سخاوتمند و آینده نگر که بزرگانش از قدیم‌الایام با وقف اموال و دارائی خود، در زمینه‌های علمی، آموزشی، عمرانی، بهداشتی و درمانی، فرهنگی، ترویج آموزه‌های قرآنی و … زمینه رشد و توسعه این شهرستان را رقم زده‌اند و این سنت حسنه تا به امروز همچنان ادامه دارد و هرساله به تعداد واقفان ملایری در بخش‌های مختلف افزوده می‌شود.
پیشرفت‌های رخ داده نشان دهنده این است که برکات این سنت حسنه و باقیات و صالحات در زندگی مردمان این خطه از ایران زمین جاری و ساری بوده و آثار آن تا ابد ادامه دارد.
بر اساس اسناد موجود، بیش از ۶۳ درصد اراضی شهرستان ملایر موقوفه است و بیشترین موقوفات ملایر مربوط به شادروان سیف‌الدوله در بخش درمانی، فرهنگی، علمی و روضه‌خوانی امام حسین (ع) و مساعدت و رسیدگی به زائران آن حضرت است.
ملایر با دارابودن ۶۲۷ موقوفه منفعتی و انتفاعی، در سطح کشور جایگاه ویژه‌ای دارد، موقوفات سیف‌الدوله و شیخ الملوک فخرالحاجیه سهرابی از مهمترین موقوفات درآمدزا در ملایر به شمار می روند و عواید موقوفات آنها در توسعه شهرستان نقش ویژه‌ای داشته است.
■ سیف‌الدوله؛ بزرگترین واقف ملایر
سلطان محمد قاجار ملقب به سیف‌الدوله، نوه چهل و هشتم فتحعلی‌شاه قاجار و حاکم ملایر و فرزند سلطان احمد میرزا عضدالدوله بود. او پس از ورود به ملایر، تصمیم گرفت ثروت خود را وقف احداث بیمارستان و مدرسه و کمک به فقرا سازد، بنابراین وصیت نامه‌ای تنظیم کرد و درآمد حاصل از شهر را به احداث مدرسه عالی، بیمارستان، روضه خوانی ابا عبد الله الحسین(ع)، کمک به بیماران نیازمند، کمک به فقرا و اطعام مسافرینی که به قصد زیارت عتبات از ملایر می‌گذشتند، اختصاص داد.
در این وصیت نامه حتی مبغلی برای تأمین علوفه چهارپایان کاروان‌های زوار اختصاص یافته بود، از دیگر اموال سیف‌الدوله در ملایر، باغ تاریخی سیفیه است که به عنوان تفرجگاه عمومی ساخته شد، از شش دانگ شهر ملایر، چهار و نیم دانگ به موقوفه سیف‌الدوله اختصاص دارد. سیف‌الدوله در سال ۱۳۳۹ قمری در ملایر درگذشت و بنا به وصیت خود در همان مکانی که تصمیم به وقف شهر گرفت، مدفون شد.
■ فخرالحاجیه؛ الگوی زنان واقف
زنده یاد «سکینه ترکمان سهرابی» ملقب به «فخرالحاجیه» را می توان فخر زنان ایران نامید، زنی که بیش از یک قرن پیش بنیان خیر و نیکی را بنا نهاد و نه تنها مایه مباهات و فخر زمانه خویش، بلکه مایه افتخار و آبروی زنان این مرز و بوم شد.
زنده یاد «فخرالحاجیه» در سال ۱۲۴۹ خورشیدی در ملایر دیده به جهان هستی گشود و اصالت خانوادگی، از وی انسانی آگاه نسبت به مسائل اجتماعی ساخت.
فخرالحاجیه در طول زندگی مشترک با همسرش مرحوم «حسین ترکمان سهرابی» هیچ‌گاه صاحب فرزندی نشد و زمانی که به او پیشنهاد ساخت مواردی همچون مسجد، حسینیه و تکیه را می‌دهند و از ثواب و پاداش بهشت‌اش می‌گویند، او در جواب می‌گوید «آرزویم داشتن دختر و پسری بود که از آن محروم شدم و به خاطر ادامه نسل و به جای فرزند، بیمارستانی می‌سازم به جای پسرم و مدرسه‌ای به جای دخترم».
حاصل تصمیم «فخرالحاجیه» و از سرآمد موقوفات او، احداث بیمارستان فخریه و مدرسه فخریه است که به جرأت می‌توان گفت هیچ شهروند ملایری را نمی‌توان یافت که از مزایای این دو اثر بزرگ و ماندگار واقف و خیر بزرگ ملایری بهره نبرده باشد.
راهی که توسط فخرالحاجیه آغاز شد، امروز توسط خیرانی چون زنده یاد فرخ مظاهری، فاطمه میرزایی، اکرم شایگان، زیبا بیات، قمر جوکار، ژیلا زندوکیلی، حمیرا حاج سیدجوادی، سیما کمالی، مهین فراهانی و دکتر مرضیه موسوی، ادامه یافته است، زنده یاد «بانو فخرالحاجیه» در نهایت در سن ۷۲ سالگی در ۲۹ شهریور ۱۳۲۳ خورشیدی رخت از جهان بربست.
به گزارش طلیعه امید؛ امروز ضرورت توجه به وقف‌های جدید متناسب با نیاز جامعه به شدت احساس می‌شود، کمک به زوج‌های جوان و ترویج ازدواج آسان، گسترش علم روز، درمان بیماران صعب العلاج، ساخت مسکن ارزان قیمت، وقف فرهنگی، رونق اشتغالزایی و تولید، کمک به توسعه بهداشت و درمان و … از نیازهای امروز ملایر به شمار می رود و اوقاف و امور خیریه توانسته در این راستا گام های موثر و ماندگاری بردارد.
از سوی دیگر وجود مشاوران خُبره در این حوزه و ارائه مشاوره به واقفان در هنگام وقف اموال باید مورد توجه قرار گیرد، تا ضمن حفظ نیت واقف، باری از روی دوش جامعه برداشته و گره‌ای از مشکلات مردم باز شود.
