آشنایی با مفهوم “اعاده حیثیت” و مراحل قانونی آن

■ سهیلا معماری؛ وکیل پایه یک دادگستری

یکی از سوالات پرتکرار مراجعین درخصوص “اعاده حیثیت” امکان یا عدم امکان طرح شکایت بر علیه شخصی است که سابقاً علیه فرد، شکایت کیفری تحت عنوان سرقت، کلاهبرداری، توهین و غیره نموده ولی بنا به هر علت با منع تعقیب مواجه شده است.

در حقیقت متهمی که در خصوص اتهام او منع یا موقوفی تعقیب صادر شده و اتهام وارده را موجب خدشه‌دار شدن حیثیت و آبروی خود می‌داند و درصدد مقابله به مثل و اعاده حیثیت به وضع سابق می‌باشد.

به طور خلاصه باید گفت تمامی جرائم برای ارتکاب دارای سه عنصر مادی، معنوی و قانونی هستند؛ عنصر مادی یعنی به مرحله فعلیت رساندن عمل مجرمانه و عنصر معنوی در معنای وجود انگیزه و قصد مجرمانه و عنصر قانونی به معنای جرم انگاری فعل مجرمانه یا پیش بینی عمل مجرمانه در قانون است.

لازم به ذکر است عنصر قانونی “اعاده حیثیت” در اصل ۲۲ و اصل ۱۷۱ قانون اساسی، ماده ۶۹۷ ،۶۹۸ ،۶۹۹ و ماده ۲۶ از قانون مجازات اسلامی و همچنین ماده ۵۷۵ از قانون تجارت عنوان شده است.

مصداق بارز اعاده حیثیت در عنوان مجرمانه افترا و نشر اکاذیب نمود پیدا می‌کند؛ به این معنا که چنانچه شخصی با شرح یا طرح شکایت واهی موجب ایراد صدمه حیثیتی به دیگری شود و نتواند ادعای خود را ثابت کند، شخص اخیر می‌تواند شکواییه کیفری با عنوان افترا و نه اعاده حیثیت طرح نماید.

از طرفی چنانچه شخص با انتشار مطالب کذب نیز موجبات هتک حیثیت دیگری شود نیز می‌توان با عنوان اتهامی نشر اکاذیب اعاده حیثیت کرد، البته هر کدام از عناوین مجرمانه فوق شرایط خاصی را می‌طلبد که شرح مفصل آنها نیازمند دقت و صرف وقت زیادی است.