وقف و برکات مادی و معنوی آن(۲)

در یادداشت شماره قبل پس از طرح مقدمه‌ای به یکی از برکات و آثار مادی و معنوی وقف اشاره شد، در ادامه به موارد دیگری از آنها‌ اشاره می‌شود:

۲. تعظیم شعائر الهی

در آیه ۳۲ از سوره حج چنین آمده است: «و هرکس شعائر الهى را بزرگ دارد، این کار نشانه تقواى دل‌هاست». آیه تصریح دارد بر اینکه یکی از نشانه‌های تقوا، بزرگداشت شعائر دینی است. برخی از واقفان، مال خویش را در راستای تعظیم شعائر دینی وقف کرده‌اند و این نشان از تقوای چنین واقفانی دارد. برخی از نمونه‌های آن عبارت است از: وقف مال برای برگزاری مجلس عزای امام حسین(ع)، ‏ساخت مساجد، حسینیه‌ها و حوزه‌های علمیه، تأمین هزینه حجاج و زائران حرم ائمه، هزینه ساخت حرم امامزادگان و تأمین مخارج آنها.

یکی از علماء زمان قاجار در یکی از رساله‌هایش مطلبی را از ملّا محمدباقر مجلسی نقل می‌کند که در آن اهمیت وقف به‌خوبی درک می‌شود و یکی از مصادیق تعظیم شعائر الهی است، و بدین شرح است: «پس در این زمان غیبت هیچ عمل خیری مانند احیاء احادیث و پهن کردن آن نیست، چنانکه مشهور است که دو خواجه از خواجه‌سرایان شاه سلطان حسین مرحوم، نزد مولانا آخوند ملّا محمدباقر مجلسی‌ رفتند و عرض کردند که از برای ما مکنتی هست و می‌خواهیم که عمل خیری بکنیم که نفع آن برای ما استمرار داشته باشد و از همۀ اعمال نیک، بهتر باشد. آن مرحوم به ایشان فرمود که حمّام یا دکّانی بخرید و آن را وقف کنید که منفعت آن را همیشه بدهند و خرج کتابت حدیث نمایند و این کار از همۀ اعمال بهتر است. ایشان حمّامی‌خریدند و وقف کردند که منافع آن را که فی‌الحال زیاده بر صد سال است، صرف نوشتن حدیث می‌نمایند»

۳. ثواب اخروی و معنوی واقف

وقف تجلی ماندگار عمل انسان و احیاء سنت نبوی‌ و مصداقی از صدقه جاریه است. تا زمانی که شیء وقف‌شده باقی است، واقف مأجور است. خوشبختانه این سنت، تا حدی به فرهنگ تبدیل شده است و‌ اشخاص زمین، کتاب،‌اشیا و… را وقف عام یا خاص می‌کنند.

وقف از سنت‌های ارزشمند از زمان‌های قدیم تاکنون است. وقف معاهده‌ای است که طبق آن شخص مال و ثروت فناپذیر خویش را به رحمت و مغفرت الهی پیوند می‌زند و تا زمانی که مال موقوفه باقی باشد، واقف از ثمرات و برکات آن بهرۀ معنوی می‌برد.

از برکات معنوی وقف، ثواب و پاداش معنوی و اخروی برای وقف‌کننده است. با مرگ، دست انسان از اموال و دارایی‌های خویش کوتاه می‌شود و هیچ حقی نسبت به آنها ندارد، اما کسی که اموال خود را وقف می‌کند، به آن رنگ و بوی الهی می‌دهد و تا وقتی که وقف پابرجاست، سود معنوی آن نصیب واقف می‌شود. وقف یکی از حسنات باقیه و جاریه است که با مرگ از بین نمی‌رود. به عبارت دیگر وقف، فانی را باقی می‌کند.

امام صادق(ع)‏ می‌فرماید: شش چیز است که پس از وفات مؤمن به او می‌رسد: فرزندى که براى او طلب آمرزش کند، کتاب یا قرآنى که پس از او به جاى ماند، نهالى که آن را برنشاند، چاهی که براى بهره بردن مردم از آبش آن را حفر کند، صدقه‏اى که آن را جریان بخشد و سنّتى که پس از او به کار گرفته شود.

۴. تقویت دینداری‌ اشخاص

از برکات معنوی دیگر وقف، تقویت بنیه دینی افراد جامعه است. در نظر بگیرید شخص مستمندی دچار بیماری شده و احتیاج به بستری شدن و درمان دارد. این شخص به ‌خاطر عدم تمکن مالی، در یکی از بیمارستان‌هایی که وقف فقرا شده است، بستری می‌شود. بیمار پس از بهبودی خود را مدیون واقف می‌داند و خواه‌ناخواه و به ‌طور غیرارادی، تمایل به امور معنوی و الهی پیدا می‌کند. در اموالی که برای تهیه نیازهای مستمندان مانند: خوراک و پوشاک یا علم‌آموزی یا تهیه جهیزیه یا…، وقف شده‌اند، اوضاع به همین منوال است زیرا که قلب انسان‌ها به کسی که به آنها نیکی کرده است، تمایل پیدا می‌کند.