قلعه سلیمانخان بوربور؛ روایتی تلخ از یک اثر منحصربه‌فرد تاریخی تا تبدیل شدن به خلوتگاه معتادان
قلعه تاریخی «سلیمانخان بوربور» که به صورت خشتی و گِلی در اسلامشهر آقگل ملایر ساخته شده، متأثر از معماری دوره قاجاری بوده و بزرگترین قلعه استان همدان با مساحتی بیش از یک هکتار به شمار می‌رود و در فهرست آثار ملی کشور نیز به ثبت رسیده است.
قلعه تاریخی «سلیمانخان بوربور» که به صورت خشتی و گِلی در اسلامشهر آقگل ملایر ساخته شده، متأثر از معماری دوره قاجاری بوده و بزرگترین قلعه استان همدان با مساحتی بیش از یک هکتار به شمار می‌رود و در فهرست آثار ملی کشور نیز به ثبت رسیده است.
به گزارش پایگاه خبری طلیعه امید پرس؛ اسلامشهر آق‌گُل یکی از شش شهر توابع ملایر است که در شمال ملایر قرار دارد، این شهر تازه تاسیس قبلا روستایی بود که اسلام‌آباد نام داشت و در دی ماه ۱۳۹۵ به شهر تبدیل شد.
طی هفته گذشته فیلمی کوتاه مبنی‌بر تخریب بخشی از این اثر تاریخی در فضای مجازی دست‌به‌دست شد و ما را بر آن داشت تا ابعاد این موضوع را مورد بررسی قرار دهیم، به همین منظور طی نشست خبری با حضور تعدادی از خبرنگاران شهرستان ملایر، سرپرست شهرداری اسلامشهر آقگل و اعضای شورای این شهر به بررسی این موضوع پرداختیم و از قلعه سلیمان خان بوربور که متاسفانه از آن همه شکوه و عظمت اکنون فقط تلی از خاکستر پابرجا مانده با دیوارهایی که هر آن به خاطر فرسودگی شدید امکان ریزش وجود دارد، بازدید میدانی به عمل آوردیم.
■ بزرگترین قلعه همدان واقع در اسلام شهر آقگل
سرپرست شهرداری اسلامشهر آقگل با بیان اینکه طی سال‌های گذشته نامه نگاری‌های فراوانی در رابطه با درخواست مرمت و حفظ قلعه تاریخی سلیمان خان بوربور از سوی دهیاری، دفتر امام جمعه شهرداری و شورای شهر صورت گرفته است، افزود: اما متاسفانه پاسخ قانع کننده‌ای به این مکاتبات داده نشد.
محمد ربیعی در نشست خبری تعدادی از اصحاب رسانه ملایر افزود: در همین راستا با رئیس میراث فرهنگی و گردشگری ملایر بارها در زمینه بازسازی و مرمت این قلعه باستانی صحبت کردیم اما میراث فرهنگی تاکید دارد که چون ملک شخصی بوده و ثبت ملی شده است ما نمی‌توانیم اقدام خاصی انجام داده و ورود پیدا کنیم.
وی با تاکید بر اینکه تخریب دیواری که اخیراً صورت گرفته معابر آن منطقه را کاملاً مسدود کرده بود و ما مجبور شدیم خاک‌ها و باقیمانده دیوار را برای سهولت رفت و آمد شهروندان جمع آوری کنیم، اظهارکرد: کلیه دیوارهای این قلعه به علت فرسودگی شدید خطر ریزش دارند و حدود یک متر از پای دیوارها کاملاً خالی شده است به گونه‌ای که با کمترین فشار دیوار ریزش پیدا می‌کند.
ربیعی با تاکید بر اینکه رفع خطر و تامین ایمنی شهروندان و کودکانی که در این حوالی قلعه مشغول بازی هستند برای ما در اولویت است، افزود: در حال حاضر میراث فرهنگی به عنوان متولی آثار تاریخی باید به این قضیه ورود پیدا کند، و یا اینکه با مذاکره با ورثه، این اثر تاریخی را به ما واگذار کند تا ما نیز برای مرمت آن مساعدت کرده و زمینه جذب گردشگر را به منظور بازدید از این اثر تاریخی بی‌نظیر فراهم کنیم.
وی بیان بر اینکه قلعه سلیمان خان بوربور بزرگترین قلعه تاریخی استان همدان به شمار می‌رود و طی سال‌های اخیر این اثر تاریخی در مهجوریت کامل به سر برده است، افزود: انتظار می‌رود اداره کل میراث فرهنگی استان همدان و شهرستان مجدانه به این قضیه ورود پیدا کنند و با مالکین اصلی وارد مذاکره شوند.
ربیعی با اشاره به اینکه شهرداری اسلام شهر آقگل، یک شهرداری نوپاست و اعتبارات خاصی ندارد و در حال حاضر با حداقل نیرو به خدمات دهی مشغول است، افزود: ما توانایی مالی لازم را برای خریداری این ملک نداریم.
سرپرست شهرداری اسلامشهر آقگل با بیان اینکه از سال ۱۳۹۵ تاکنون مکاتبات مستمری در خصوص تعیین تکلیف نهایی این اثر تاریخی و مرمت و بازسازی آن با ارگان‌های مختلف صورت گرفته است، افزود: ۸ سال است که به بهانه اینکه این اثر مالک شخصی دارد میراث فرهنگی به قضیه ورود پیدا نمی‌کند.
وی با بیان اینکه در سال ۱۳۹۸ نیز در اثر بارندگی‌های سیل آسا و از سوی دیگر فرسودگی، دیوار ضلع شمالی قلعه سلیمان خان بوربور کاملاً تخریب شد، گفت: در آن زمان هم مکاتباتی را با میراث فرهنگی داشتیم اما به نتیجه نرسید.
ربیعی با اشاره به اینکه مالک قلعه سلیمان خان بوربور فوت کرده و پسر آن نیز که ساکن آمریکا بود از دنیا رفته است، افزود: با پیگیری‌های انجام شده در نهایت یکی از وراث باقیمانده به نام ” اکرم بوربور” شناسایی شده است و با وی صحبت کردیم که برای تعیین تکلیف این اثر به ایران بیاید.
سرپرست شهرداری اسلامشهر آقگل با تاکید بر اینکه نهایت تلاش ما این است که این ضمن حفظ این اثر، از این پتانسیل بی‌نظیر برای رونق اقتصادی جذب گردشگرم اشتغالزایی و رشد این منطقه نهایت بهره را ببریم، تصریح کرد: این اثر تاریخی بی‌نظیر می‌توانست نقطه قوت منطقه به شمار برود و کلاً اسلامشهر آقگل را متحول کند.
رئیس شورای اسلامشهر آقگل نیز با تاکید بر اینکه طی روزهای اخیر با نارضایتی فراوان شهروندان بر اثر تخریب بخشی از این قلعه تاریخی مواجه شده‌ایم، افزود: قسمت زیرین تمام دیوارهای داخلی و خارجی قلعه با گذر زمان دچار فرسودگی و فرسایش شدیدی شده است و همین سبب شده که تخریب دیوار صورت بگیرد.
علی رستمی، افزود: علی رغم تاکیدات فراوان امام جمعه و شهردار وقت و اعضای شورای شهر مبنی بر رسیدگی مسئولین مربوطه و میراث فرهنگی به این اثر تاریخی، طی سه سال گذشته که عضو شورای شهر هستیم میراث فرهنگی اقدام خاصی صورت نداده است، حتی در سال ۱۴۰۰ نیز ما هشدار دادیم که ضلع غربی دیوار قلعه در حال نابودی است اما پاسخ قانع کننده دریافت نکردیم.
وی با تاکید بر اینکه اگر این اثر تاریخی مرمت میشد قطعاً این منطقه دچار تحول عظیمی می‌گشت، افزود: در سرتاسر جهان مسئولین و متولیان آثار باستانی نهایت تلاش خود را برای حفظ و انتقال آن به نسل‌های بعدی انجام می‌دهند، اما متاسفانه در این شهر آثار تاریخی دچار مهجوریت شده و به مرور زمان از بین رفته‌اند.
رستمی خاطرنشان کرد: این اثر تاریخی دارای نمای خشتی و گلی، درب ورودی سنگین و چوبی، حمام‌ها و خزینه‌های قدیمی، چند کتابخانه حاوی کتب تاریخی قیمتی و… بوده که متاسفانه توسط صاحب آن به حال خود رها شده بود و به مرور زمان کتاب‌ها و حتی آجرهای موجود در دیوارها و درب‌های ورودی قلعه به سرقت رفت.
یکی از اعضای شورای اسلامشهر آقگل نیز با بیان اینکه طی ۱۰ سال اخیر مکاتبات بسیار فراوانی به انحای مختلف در رابطه با وضعیت این قلعه با مسئولین مربوطه صورت گرفته است، افزود: بحث مرمت و واگذاری آن در اولویت بوده و هست.
رحیم حاجی کرده خوردی، که ۱۲ سال دهیار اسلامشهر بوده و اکنون عضو شورای شهر محسوب می‌شود، تمام مکاتبات انجام شده طی سال‌های اخیر را به صورت مستند به حضار نشان داد و اظهارکرد: هفت سال است که چند خانوار، بخشی از قلعه را تصاحب کرده و داخل آن به ساخت و ساز منزل مسکونی و دامداری اقدام کرده‌اند و نکته جالب اینکه حتی با مجوز قانونی ” انشعاب گاز” هم از ادارات مربوطه دریافت کرده اند که جای تأمل دارد.
وی با بیان اینکه در حال حاضر دیوارهای موجود و باقیمانده از این قلعه و حتی برجک‌ها دارای ترک‌های بزرگی هستند، اظهار کرد: قسمت پایین دیوارها کاملاً بر اثر فرسودگی تخریب شده و هر آن امکان ریزش وجود دارد.
این عضو شورای اسلام شهر آقگل، با بیان اینکه حتی مجوز لوله کشی گاز در بخشی از این قلعه که مسکونی شده از مسئولین مربوطه اخذ شده است، افزود: صاحب اصلی قلعه فردی به نام ” ساسان بوربور” ساکن آمریکا بوده که متاسفانه دیگر در قید حیات نیست.
حاجی کرده خوردی ادامه داد: از سال ۱۳۹۵ نامه نگاری‌ها در رابطه با این اثر تاریخی را آغاز کردیم، در سال ۱۳۹۸ دیوار ضلع شمالی قلعه و یکی از برجک‌های جنب مسجد جامع شهر، تخریب شد اما باز میراث فرهنگی اقدام خاصی در این رابطه صورت نداد.
وی یادآور شد: دو خانواده ای که اقدام به ساخت و ساز در داخل قلعه کرده و داخل آن ساکن شده‌اند از نوادگان رعیت‌های اصلی سلیمان خان بوربور بودند که پس از پیروزی انقلاب همچنان داخل قلعه مانده و آن را ترک نکرده‌اند و اکنون به نوعی خود را مالک این اثر تاریخی می‌دانند.
حاجی کرده خوردی بیان کرد: انتظار داشتیم میراث فرهنگی بین موضوع رسیدگی کند و به جای اینکه این بخشی از این قلعه تخریب شده و به منزل مسکونی و دامداری تبدیل شود، بافت تاریخی خود را حفظ کرده و به موزه و یا محلی برای بازدید توریست‌ها مبدل میشد.
■ رفت و آمد معتادان در قلعه تاریخی!
در ادامه یکی دیگر از اعضای شورای شهر اسلام شهر آقگل بیان کرد: در سال ۱۳۷۰، گچبری‌های تاریخی، قنات‌ها داخل قلعه، کتابخانه‌ها و کتب تاریخی و درب و پنجره‌ها و اورسی‌های رنگی این اثر تاریخی همچنان موجود بود، اما متاسفانه با گذر زمان هیچ اثری از این آثار باقی نمانده است.
سعید کلوشی، با تاکید بر اینکه اکنون بخش عظیمی از قلعه سلیمان خان بوربور به یک زباله‌دان و به محلی برای اسکان و مصرف مواد مخدر معتادان تبدیل شده است، افزود: متاسفانه پیگیری‌های مجدانه شهرداری و اعضای شورای شهر هم طی سال‌های اخیر به جایی نرسیده است.
وی تاکید کرد: نوع ساخت و بافت تاریخی قلعه سلیمان خان بوربور، سنگچین‌های کف آن و داخل محوطه، درب‌های چوبی، درختان کهنسال آن و کتب تاریخی و عتیقه موجود در آن قلعه، از این قلعه یک اثر تاریخی بی‌نظیر و نادر در سطح کشور ساخته بود.
کلوشی با بیان اینکه مساحت قلعه سلیمان یک هکتار بوده و در اوایل حکومت قاجار در سال ۱۲۸۵ هجری قمری احداث شده است و دارای ۱۰ برج و بارو بوده است، افزود: طبق اسناد موجود از سال ۱۳۸۸ دهیاران و اعضای شورای اسلامشهر حتی با دفتر ریاست جمهوری وقت مکاتباتی را به منظور لزوم مرمت و بازسازی قلعه انجام دادند که به نتیجه نرسید.
این عضو شورای شهر اسلام شهر آقگل گفت: قلعه سلیمان خان بوربور ۱۰ درخت تنومند ۱۰۰ ساله داشت که متاسفانه توسط اهالی قطع شد و امروز شاهد هستیم بخشی از آن به منزل مسکونی و بخش دیگری به دامداری تبدیل شده است که جای تعجب دارد.
کلوشی افزود: در یک دهه گذشته نامه نگاری فراوانی به دفتر ریاست جمهوری، استانداری، دفتر نمایندگان مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی، فرمانداری و میراث فرهنگی استان ملایر داشتیم، متاسفانه علی رغم هشدارهای داده شده به مسئولین در سال ۱۳۹۸ بر اثر بارندگی شدید، بخشی از قلعه به علت فرسودگی تخریب شد.
وی بیان کرد: از آنجایی که این قلعه در مرکز شهر واقع شده و همجوار آن مسجد اسلامشهر آقگل قرار دارد، وجود این آثار باستانی تخریب شده جلوه‌ای بسیار زننده ایجاد کرده، عبور و مرور را برای شهروندان با مشکلاتی همراه ساخته و تمام آجرها و دیوارها در حال تخریب و ریزش هستند که خطر جانی برای کودکانی که آنجا بازی می‌کنند، به همراه دارد.
کلوشی افزود: از سوی دیگر حمام‌های قدیمی و خزینه‌ها این اثر تاریخی تبدیل به خلوتگاهی برای معتادان و خلافکاران شده است که خود معضل اساسی دیگری است که باید متولیان امر به آن ورود پیدا کنند، همچنین با شروع فصل بارندگی و سرما و بارش برف و باران مواجه شده ایم، که خطر ریزش آوار را در این اثر تاریخی دوچندان می‌سازد.
این عضو شورای شهر اسلام شهر آقگل با بیان اینکه شهرداری مالک این اثر تاریخی نیست و از سوی دیگر به علت کمبود اعتبارات و بودجه‌های دولتی توانی مالی برای بازسازی آن ندارد، افزود: ما تلاش کردیم یک المان فاخر از این قلعه در منطقه ورودی شهر ساخته و نصب کنیم.
وی با تاکید بر اینکه شهرداری با کمترین نیرو و امکانات مشغول خدمات رسانی به اهالی است، خاطرنشان کرد: اسلامشهر آقگل یک شهر نوپاست که در حال حاضر با مشکلاتی چون کمبود امکانات ورزشی، آموزشی و بهداشتی، نبود آسفالت معابر، کمبود ماشین آلات و امکانات شهرداری و خشک شدن تالاب آقگل و…. مواجه هستیم.
کلوشی با اشاره به اینکه جمعیت اسلامشهر آقگل به انضمام روستاهای اطراف آن، چیزی حدود ۲۰ هزار نفر است و این منطقه قابلیت بخش شدن را دارد، افزود: به علت فاصله زیاد تا شهر ملایر، اهالی سال‌هاست که تقاضا دارند نمایندگی ادارات در اسلامشهر آقگل مستقر شده و همچنین اعتبارات و امکانات لازم به این شهر اختصاص داده شود.
در ادامه عضو دیگر شورای شهر اسلام شهر آقگل از انجام نامه نگاری‌های متفاوت طی سال‌های مختلف با مدیر کل میراث فرهنگی استان همدان از سال‌های گذشته تاکنون خبر داد و افزود: مسئولین در سال‌های اخیر قول تخصیص بودجه و اعتبار برای این مرمت اثر را به ما دادند که بی‌نتیجه مانده است.
جمشید رحیمی خاطرنشان کرد: در حال حاضر همه اهالی و ساکنان شهر خواستار تعیین تکلیف این اثر هستند؛ چراکه خطر جانی برای اهالی به همراه دارد و اگر در زمان تخریب دیوار، فرد و یا کودکی زیر آوار می‌ماند چه کسی پاسخگو بود؟!
■ گلایه اهالی از وضعیت قلعه سلیمان خان بور بور
در حاشیه بازدید میدانی از وضعیات فعلی ” قلعه سلیمان خان بور بور” یکی از ساکنین محله گفت: این قلعه تاریخی محل بازی بچه‌هاست و هر آن امکان دارد جان کسی به خطر بیفتد.
قهرمان قاسمی، افزود: داخل محوطه قناتی بوده که درش باز و برای بازی بچه ها خطرناک است، همچنین دیوار حاشیه قلعه بیش از ۱۰ سال است که تخریب شده اما مسئولس رسیدگی نکرده است.
وی با بیان اینکه آجرهای دیوار اطراف قلعه در حال تخریب هستند، ادامه داد: این فرسودگی برای رفت و آمدن مردم و بچه هایی که داخلمحوطه قلعه بازی می کنند، خطر جانی دارد.
این فرد اظهارکرد: قلعه متعلق به ۳۰۰ سال بیش است، بخش پایین دیوارها کاملا خالی شده و بر اثر فرسودگی شدید و باد و باران و برف ساده، تخریب می شود، برخی افراد هم به مرور آجراهایشان را میبرند، از سوی دیگر فردا فصل بارندگی است و بر اثر کوچکترین لرزش و فشاری دیوار ریزش می کند.
■ خبرنگار: مهناز روزبهانی
// انتهای پیام //
