استاد پیشکسوت ملایری: علم ریاضیات، راه را برای ساخت سازهای جدید باز کرد

استاد پیشکسوت سازنده تار در ملایر، با بیان اینکه در ساخت تار به مدت  ۳۷ سال که فعالیت دارم، گفت: در ابتدا به صورت خودجوش فعالیت خود را در زمینه تارسازی شروع کرده و کم کم به اصفهان رجوع کردم و در ابتدا استادی نداشتم.

ایرج کلهر در گفت و گو با پایگاه خبری طلیعه امید پرس، افزود: بعدها به تهران رفتم و با استاد مجید واصفی و استاد رضا وهدانی و استاد محمدرضا لطفی آشنا شدم و فعالیت‌های متعددی داشتم.

وی اظهارکرد: استاد رضا وهدانی در مورد تارسازی به من توسعه کرد ” این تار جوابگو صدای واقعی موسیقی نیست و جا دارد که بتوانید بهتر ازاین را بسازید”، این برای من یک زنگ خطری بود که باید به فکر تاری تکمیل تر و رساتر باشم و تاری با صدایی آرامشتر و دلنشین‌تر داشته باشد.

کلهر ادامه داد: دقیقاً همین صحبت ها را استاد محمدرضا لطفی هم برای من بازگو کرد و اصرار داشت که ” اگر توانستید تار جدید بسازید حداقل این تار را پیشرفته تر کنید…”، اما در این مسیر آنها نمی‌دانستند که نقطه ضعف تار کجاست و متاسفانه این استادان به رحمت خدا رفتند.

وی با بیان اینکه این صحبت‌ها و نظرات ارزشمند استادان در ذهن من ماندگار شد، اظهارکرد:

اکنون بعد از ۱۵ سال تحقیق، جستجو و بررسی در ریاضیات متوجه شدم که تمامی تار سازهای قدیم، با خطا و آزمون تار می‌ساختند و از یک میل تا دوسانت کم و زیاد داشتند و همین امر دور از واقعیت هم نیست.

این استاد پیشکسوت سازنده تار در ملایر خاطرنشان کرد: بنده با ۱۵ سال تحقیق توانستم با استفاده از علم ریاضیات و نظریه دانشمندانی چون فیبوناچی و نیکلا تسلا، تاری پیشرفته تر و بهتر و در واقع تار درمانگر را بسازم و کم و کاستی تار را برطرف کنم، و این موضوع به اینجا خطم نمی‌شود بلکه باعث شد من به ساخت سازهایی جدید فکر کنم.

کلهر با بیان اینکه علم ریاضیات راه را برای کشف سازهای جدید باز می‌کند، گفت: پیشنه تارسازی در ملایر به ۳۰۰ سال پیش می‌رسد، اما با کاوش‌هایی که در زمین کردند حرفه و هنر سازسازی کلا در ایران به دوره ایلامیان یعنی ۵۰۰۰ سال پیش در دوران ایران باستان برمی گردد.

وی به حضور خود در نمایشگاه ها بین‌المللی متعدد اشاره کرد و افزود: به تازگی در نمایشگاه صنایع دستی تهران شرکت کردم و تجربه خوبی داشتم، البته اگر نمایشگاه مخصوص سازسازی و با حضور فروشنده‌ها و لوازم موسیقی برپا شود، قطعا بهتر هست؛ چون هنرمندان موسیقی و هنر‌آموزان و اساتید بهتر یکدیگر را شناسایی می‌کنند و این باعث تبادل اطلاعات بیشتری می‌شود.

کلهر با بیان اینکه بنده در حال حاضر در ملایر در شهرک صنعتی مبل ملایر(۲)حاجی آباد ملایر فعالیت دارم و تاکنون نزدیک به ۱۵ شاگرد آموزش داده ام، توضیح داد: متأسفانه در این حرفه، تار‌ساز بی تجربه زیاد شده و از تمام چوب‌ها برای ساخت تارهای ارزان و بی کیفیت استفاده و به بازار عرضه می‌کنند و از سوی دیگر این افراد، شاگردی نکردند و جواز هم ندارند.

این استاد پیشکسوت سازنده تار در ملایر با اشاره به وجود و مشکلاتی از قبیل گرانی چوب و کمیابی و  کسادی بازار در این حرفه، افزود:  تأسفانه حمایت مادی، وام و تسهیلاتی برای هنرمندان وجود ندارد، بنده هنوز بعد از ۳۷ سال، بیمه هنرمندان ندارم این در صورتی هست که در سالها پیش هنرستان هنرهای زیبا داشتیم و همه بیمه بودند، در این رشته دغدغه و مشکلات زیادی برای هنرمندان به وجود دارد که انتظار رسیدگی داریم.

■ بررسی مشکلات تولیدکنندگان سازهای سنتی ملایر

نخستین جلسه بررسی مشکلات هنرمندان ساخت سازهای سنتی ملایر با حضور میراث فرهنگی و رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و حضور هنرمندان سازنده سازهای سنتی، در محل سالن جلسات ارشاد برگزار شد؛  در این نشست به بررسی مشکلات هنرمندان سازگر پرداخته شد و موارد تامین مواد اولیه، بیمه، تسهیلات و بازار فروش مورد بررسی قرار گرفت.

رئیس میراث فرهنگی در این جلسه اظهارکرد: اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی یک دستگاه حامی برای هنرمندان است و انواع امور از جمله صدور مجوز، پرداخت تسهیلات و بیمه هنرمندان به صورت رایگان انجام می شود.

ابراهیم جلیلی افزود: در سنوات گذشته بسیاری از هنرمندان شهرستان تحت پوشش بیمه حمایتی قرار گرفتند و بخشی از تسهیلات پرداختی به هنرمندان سازگری اختصاص یافته است و هنرمندان تحت پوشش این اداره، با پرکردن اظهارنامه از پرداخت مالیات معاف هستند.

وی ادامه داد: این اداره در صورت برگزاری هر نوع رویداد مرتبط با هنرمندان ساخت سازهای سنتی آمادگی حمایت از این هنرمندان چه به صورت نمایشگاههای چند روزه و یا ورک‌شاپ های کوتاه مدت را دارد و هنرمندان را برای شرکت در نمایشگاه های کشوری معرفی و حمایت می کند.

رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی ملایر نیز گفت: برای شناخته شدن و کسب سابقه کاری، هنرمندان سازگر در نمایشگاه هایی که اغلب در کنار جشنواره های موسیقی در ملایر برگزار می شود، شرکت و سازهای خود را عرضه کنند.

فرشاد کشاورزیان، در خصوص عضویت این هنرمندان در صندوق اعتباری هنر، اظهارکرد: پس از ارائه مدارک لازم به اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و عضویت در صندوق و اختصاص کد عضویت می توانند از مزایای صندوق از قبیل بیمه تامین اجتماعی، هنر کارت و تسهیلات بلند مدت کم بهره استفاده کنند.

وی ادامه داد: ایجاد بستر مجازی به عنوان سامانه فروش برای ارائه و فروش ساز نیز می تواند بسیار موثر باشد، ازسوی دیگر ایجاد یک شهرک صنعتی ویژه هنرمندان سازگر توسط مسئولین ذیربط، هم از لحاظ تولید و فروش و هم به جهت مشتری مداری، حائز اهمیت فراوان است.

رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی ملایربا بیان اینکه از دیگر راهکارهای معرفی این رشته هنری به جامعه، استفاده از ظرفیت و توانایی اصحاب رسانه است، افزود: تشکیل منظم این جلسات می تواند علاوه بر شناسایی مشکلات، در زمینه رفعِ آن نیز موثر باشد و با کمک مسئولین ذیربط، این هنر ارزنده را که شهرستان ملایر در آن سرآمد است به ثبت ملی برسانیم و به عنوان شهر ملی ساز، معرفی و شناخته شویم.

■خبرنگار: مهناز روزبهانی